Author: Ouk Meng Ou

«នីតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញ» នេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយសំយោគចំរាញ់ចេញជាសសរស្តម្ភចំនួនបីគឺ៖           សសរស្តម្ភទីមួយ. ទ្រឹស្តី៖ ជាដំបូង ការសិក្សាពីនីតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រូវផ្តោតទៅលើទ្រឹស្តីទូទៅដែលជាគំនិត ជាពុទ្ធិ ជាលទ្ធិ (Doctrine) និងជាទស្សនវិជ្ជាដែល អ្នកនិពន្ធ អ្នកជំនាញ អ្នកស្រាវជ្រាវ បានសិក្សា អះអាង និងបានតាក់តែងឡើងដើម្បីបង្កើតសញ្ញាណនៃរដ្ឋនិងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ចំណេះដឹងអំពីនិយមន័យជាទ្រឹស្តីនេះជាមូលដ្ឋានដ៏ចាំបាច់សម្រាប់ឈានទៅស្វែងយល់ស៊ីជម្រៅពីតក្កភាព និងបាតុភូតនៃការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅនៃរដ្ឋ។           សសរស្ដម្ភទីពីរ. ឧត្តមានុវត្តន៍អន្តរជាតិ៖ យើងមិនអាចដឹងពីខ្លួនយើងបានត្រឹមតែក្រឡេកមើលខ្លួនយើងនោះទេ។  ក្នុងន័យនេះ ការសិក្សាពីប្រព័ន្ធនយោបាយ របបនយោបាយ និងទម្រង់រដ្ឋាភិបាលនៅតាមបណ្តាប្រទេសជាឧត្តមានុវត្តន៍ផ្សេងៗ នឹងក្លាយជាមូលដ្ឋានពិចារណាអំពីប្រព័ន្ធដែលបាននិងកំពុងអនុវត្តនៅប្រទេសកម្ពុជា។           សសរស្តម្ភទីបី. ការអនុវត្តរបស់កម្ពុជា៖ បន្ទាប់ពីមានធាតុចូលទាំងផ្នែកទ្រឹស្តីនិងផ្នែកអនុវត្តជាអន្តរជាតិ បូករួមជាមួយនឹងច្បាប់និងការអនុវត្តរបស់កម្ពុជា ការសិក្សាអំពីនីតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញនឹងកាន់តែមានភាពគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនិងមានអត្ថប្រយោជន៍។

ជារៀងរាល់ថ្ងៃមិនថានៅកម្ពុជាឬក៏នៅបរទេស ទំនាក់ទំនងដែលកើតមានញឹកញាប់មិនចេះឈប់ឈរ នៅក្នុងវិស័យឯកជន កំណត់បានជាកិច្ចសន្យាដែលគឺជាប្រភេទនៃទំនាក់ទំនងគតិយុត្តបម្រើឱ្យសេចក្តីត្រូវការ របស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសង្គមគ្រប់សម័យកាល និងអាចចាត់ទុកបានថាជាកិច្ចប្រតិបត្តិការដ៏សំខាន់ផងដែរ ក្នុងការជំរុញឱ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិដំណើរការកាន់តែល្អប្រសើរ។ បច្ចុប្បន្ន ដោយគួបផ្សំជាមួយនឹងការវិវត្តនៃវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ព័ត៌មានវិទ្យា ដែលជំរុញឱ្យកិច្ចប្រតិបត្តិការជាច្រើននៅជុំវិញទាក់ទងទៅនឹងកិច្ចសន្យាមានភាពងាយស្រួលជាងមុន រហ័សជាងមុន ជាពិសេស គឺគេសង្កេតឃើញមានទំនាក់ទំនងកិច្ចសន្យាអន្តរប្រទេសក៏មានសន្ទុះកាន់តែពុះកញ្ជ្រោលយ៉ាងខ្លាំង។ កិច្ចប្រតិបត្តិការទាំងឡាយដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ អាចជាសកម្មភាពពាណិជ្ជកិច្ច ឬជាកិច្ចស៊ីវិលធម្មតា ដែលអាចសង្កេតឃើញមាននៅក្នុងទំនាក់ទំនងនៃកិច្ចសន្យាជាច្រើន មានដូចជានៅក្នុងទំនាក់ទំនងនៃកិច្ចសន្យាលក់ទិញ ភតិសន្យា កិច្ចសន្យាដឹកជញ្ជូន ឬកិច្ចសន្យាម៉ៅការ។ ទន្ទឹមនឹងសន្ទុះសកម្មភាពកិច្ចការជំនួញកើតមានជារៀងរាល់ថ្ងៃ ជាមួយគ្នានេះបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនក៏កើតមានដូចគ្នា ជាពិសេសគឺបញ្ហាប្រឈមជុំវិញលក្ខខណ្ឌសុពលភាពនៃការបង្កើតកិច្ចសន្យា ឬជាបញ្ហាដែលកើតចេញពីការមិនអនុវត្តកាតព្វកិច្ចរបស់គូភាគី ឬអាចមានករណីដែលតតិយជនបានធ្វើការតតាំងដើម្បីទាមទារសិទ្ធិលើវត្ថុ ឬករណីដែលភាគីអនុវត្តសិទ្ធិសុំមោឃភាព និងសុំរំលាយកិច្ចសន្យាជាដើម។